Stoppen met zelfbeschadiging

Kaartje van miekinvorm.nl dat lang op mijn kamer heeft gehangen als steuntje

Gisteren was mijn mijlpaal van 200 dagen zonder zelfbeschadiging. Ruim anderhalf jaar geleden had ik nog moeite met een week volhouden en ondertussen zijn we al heel veel dagen over die week heen. Ik deelde het op Instagram en Twitter en ik kreeg veel vragen van lotgenoten die er ook mee worstelen hoe ik dit heb aangepakt. Het voelt een beetje eng omdat ik bang ben dat ik het verkeerde zeg, maar toch besluit ik het te delen. Al is het maar één iemand die ik kan helpen, is het dit artikel meer dan waard.

Ik begon begin augustus 2018 in volle overtuiging om te stoppen. Daarvoor heb ik veel loze pogingen gedaan, omdat het eigenlijk ook wel makkelijk was om aan de drang om te automutileren toe te geven. Toch was ik er klaar mee, ik schaamde me, ik wilde verder binnen mijn therapie en me niet hoeven verschuilen achter het zelfbeschadigen. Ik wilde het anders: maar als je het anders wilt, moet je er ook veel energie insteken.

Ik schreef een lijst met redenen waarom ik wilde stoppen met zelfbeschadiging. Ik benoemde zowel praktische dingen als: ‘Ik wil niet het idee hebben dat ik me hoef te verstoppen door mijn littekens,’ tot gevoelsmatig: ‘Ik verdien het om voor mezelf te zorgen in plaats van mezelf te straffen.’ Ik begon met 6 redenen, maar hoe meer ik ermee bezig was, hoe langer de lijst werd.

Ook begon ik met het opzetten van een beloningssysteem. Op een maandkalender plakte ik elke dag een sticker als ik een dag behaald had. Bij een aantal stickers achter elkaar, zorgde ik voor een fijn cadeautje voor mezelf. Iets om naar uit te kijken en voor door te gaan. Soms was mijn beloning een gebakje, de andere keer een boek, een extra keer afspreken met een vriend(in) of juist een gezichtsmaskertje. Ik probeerde het juist te verdelen qua grootte op hoeveel dagen ik had gehaald. Tegelijkertijd probeerde ik het zo weinig mogelijk geld te laten kosten, omdat dat er soms simpelweg niet is. Het hielp me goed om een begin te maken met het verdragen van de drang, als extra stok achter de deur.

Ik probeerde mezelf doelen te stellen, maar eigenlijk bereikte ik het tegenovergestelde met wat ik ermee wilde: 100 dagen lag te ver buiten mijn bereik, waardoor het voor me makkelijker was om toe te geven aan de drang. ‘Ik haal het toch nooit.’ Hierdoor liep het soms mis. Uiteindelijk stelde ik mijn doel bij: Elke dag zonder, is weer een dag dichterbij herstel.
Ineens lukte het me beter om het vol te houden. Het was beter behapbaar. Na ruim een half jaar stopte ik met stickers plakken en hield ik het bij in mijn telefoon. Ook dat was een stap omdat het toch minder zichtbaar wordt hoever je eigenlijk bent gekomen. Toch voelde het goed om het beloningssysteem los te laten: Ik kan moeilijk de rest van mijn leven het zo volhouden. Alleen de grote mijlpalen probeer ik nu nog te vieren, maar dat doe ik vooral omdat ik wil erbij stil wil staan om te voelen wat ik heb bereikt.

Het vechten tegen de drang naar zelfbeschadiging is zwaar. Bijna elke dag zeurt het op de achtergrond. Als er iets vervelends gebeurt, schiet het gelijk naar voren. Iets waar ik me mateloos aan erger, maar tegelijkertijd weet ik ondertussen dat ik het kan verwachten. Ik had gehoopt dat de drang in de loop van de tijd minder werd. Dit viel me tegen, maar ik merk wel dat het makkelijker te negeren wordt. En als ik merk dat de drang meer naar de voorgrond komt, begin ik met het inzetten van een stappenplan. Deze ziet er voor mij als volgt uit:

1. Iemand vertellen of berichten dat mijn drang hoog is. Ik hoef het er verder niet over te hebben.

2. Afleiding zoeken, minimaal voor een uur. Afleiding als een serie of film kijken helpt voor mij bijna niet omdat ik dan nog veel te veel in mijn hoofd zit, ik moet iets letterlijk doen. Of dat nu tekenen, puzzelen, schrijven of wandelen is, maakt voor mij niet uit. Als ik maar iets doe.

3. Ik pak mijn lijst met redenen om te stoppen erbij. Stuk voor stuk lees ik ze door en bij elke reden sta ik even stil bij het gevoel wat ik had toen ik het opschreef.

4. Als het daarmee niet is gezakt, ga ik opschrijven hoe ik me voel en hoe dat komt. Waarom is de drang ineens zo sterk? Soms barst ik tijdens het schrijven in huilen uit en zakt mijn spanning.

5. Ik ga opnieuw afleiding zoeken.

6. Ik heb het over mijn drang met een ander. Soms hebben de mensen om je heen andere inzichten. Ook kunnen ze misschien helpen door afleiding te bieden met leuke gifjes, (video)bellen of juist over iets heel anders te praten.

De lijst kan je zo lang maken als nodig. Meestal zet ik een stap extra in, om te zorgen dat mijn spanning niet meteen stijgt. Soms moet ik nog 3 extra blokken afleiding inzetten, voordat ik weer wat helderder kan nadenken. Ik heb vaak het gevoel dat het nutteloos is, juist omdat afleiding zo cliché is. Maar hoe langer ik het zelfbeschadigen uitstel, hoe meer kans er is dat mijn spanning zakt en het kans van slagen heeft. Het vergt veel inspanning en soms heb ik het gevoel dat ik echt niet meer kan. Maar ondanks dat probeer ik door te zetten en valt het me op dat ik het eigenlijk vaak ook wél kan, ondanks dat het niet zo voelt. ‘Je kan meer dan je denkt,’ is hierbij echt een zin die ik regelmatig in mezelf moet herhalen.

Het allermoeilijkste van het stoppen, vind ik de momenten dat ik terug ben gevallen. Het hoort erbij, immers kan niet alles kan in één keer goed gaan. Toch ik vind het al snel het bewijs dat ik het niet kan, dat het nutteloos is. Maar als het voelt alsof ik het niet kan, of dat ik niks kan, wordt mijn drang naar zelfbeschadiging alleen maar hoger. Juist dan heb ik het gevoel dat ik het weer opnieuw moet doen en beland ik in een vicieuze cirkel. Het weer op moeten pakken nadat het een dag niet is gelukt vind ik daarom ook het zwaarst. In de periode sinds augustus 2018 is het bij mij in totaal 10 dagen fout gegaan. Daarvan was het 3 keer 2 dagen achter elkaar. Dat geeft mij aan dat de momenten dat het mis gaat, eigenlijk mijn allergrootste valkuil is. Maar hoe langer je het uitstelt om het weer op te pakken: hoe moeilijker het wordt om er weer voor te gaan.

Het stoppen met zelfbeschadiging is een gevecht, waarvan ik heb gemerkt dat het heel lastig is om in je eentje te doen. En ondanks dat het vechten op veel dagen niet minder wordt, merk ik wel dat de routine die ik moet inzetten me steeds makkelijker af gaat. Langzaam maar zeker merk ik op sommige dagen zelfs dat ik weinig drang heb: Daarmee ben ik ervan overtuigd dat het uiteindelijk zal gaan zakken. Het is een lange weg, maar ik weet zeker dat er een moment komt dat het volledig naar de achtergrond verdwijnt en misschien wel echt verdwenen is. Tot die tijd blijf ik inzetten wat ik nodig heb om het niet te doen.

Ik weet zeker dat iedereen ergens diep van binnen de kracht heeft om dit ook aan te gaan. Niemand verdient de pijn, eenzaamheid en het verdriet van zelfbeschadiging. Ook jij bent het waard om voor jezelf te vechten. Dag voor dag, stap voor stap. Samen kunnen we dit gevecht winnen, daar ben ik 100% zeker van.